In mei is het Christoffelkruid in de heemtuin te zien, een inheemse plant met grote drietallige bladeren met spitse kop. De plant is familie van de ranonkels, net zoals boterbloemen. In mei en juni zijn de bloem in de vorm van een witte tros zichtbaar. Later wordt dit gevolgd door een tros glanzende zwarte bessen. De soort staat op de rode lijst van planten en is zeer zeldzaam. Opvallend is de mythologische achtergrond van deze plant.

 

Zwarte gifbes

Oorspronkelijk heette de plant zwarte gifbes. Omdat de giftigheid niet zeker was, werd de  naam vervangen door het uit de middeleeuwen stammende christoffelkruid. Hiermee hoopte men te voorkomen dat de plant vanwege zijn naam in de natuur zou worden uitgeroeid.

 

Mythe

De Latijnse naam is Actaea spicata en verwijst naar de bessen van deze plant. Actaea komt van de halfgod-jager Actaeon. Tijdens een jachtpartij begluurde hij de badende Artemis. Om te voorkomen dat Actaeon dit zou doorvertellen, veranderde Artemis hem in een vluchtend hert. De honden van Actaeons waren intussen dol geworden van de zwarte giftige bessen, en verscheurde vervolgens het hert. 

 

Christusdrager

De naam Actaea wordt ook afgeleid van aktaino, het griekse woord voor tillen. Reprobus, een reusachtige veerman,  bracht pelgrims over een brede rivier. Toen hij eens een klein kind overdroeg, werd dat tijdens de oversteek zo zwaar dat hij bezweek en even kopje onder ging. Aan de overkant maakte het kind zich bekend als Christus, die het gewicht van de wereld torst. Bij zijn doop in het rivierwater kreeg Reprobus de naam Christophorus ofwel christusdrager.

 

Beschermheilige

In de middeleeuwen was Sint-Christophorus een populaire heilige. Hij beschermde mensen met een kruid tegen een plotselinge dood als gevolg van de pest. Het kruid werd naar zijn beschermer genoemd; Christoffelkruid.  Nog altijd is Sint Christophorus, ook wel Sint-Christoffel, beschermheilige voor reizigers, schippers en pelgrims.

 

Broederschap van St. Christoffel voor auto- en motorbestuurders

In 1928 richtte pastor Aelen in Tilburg het broederschap van st. Christoffel voor auto- en motorbestuurders op. Tot in de jaren vijftig kon men op St. Christoffeldag op 25 juli motorrijtuigen   laten zegenen. Met die zegening zou de Heilige Christoffel over je waken en je weer veilig thuisbrengen. Eind jaren dertig kon men ook fietsen laten zegenen.  Helaas bood de heilige Christoffel geen bescherming voor de pastoor zelf. Op weg naar een vakantie is hij bij een auto ongeluk omgekomen.

 

Diny Tubbing

Stadsecoloog / sr. Beleidsadviseur Groen gemeente Delft